سروش ایازی :بازارهای مالی و پایداری محیطی و اجتماعی و نقش آنها در توسعه پایدار

در این مقاله قصد داریم در مورد بازارهای مالی و پایداری محیطی و اجتماعی صحبت کنم اگر بخواهم این بازار را برای شما تعریف کنم باید بگویم بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی (Sustainable Environmental and Social Market) به بازارهایی اطلاق می‌شود که در آن سرمایه‌گذاری‌ها و تجارت‌ها با توجه به عوامل محیطی و اجتماعی مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرند این بازارها به منظور ایجاد تعادل بین عواید مالی و تأثیرات محیطی و اجتماعی سرمایه‌گذاری‌ها ایجاد شده‌اند بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا سرمایه خود را در پروژه‌ها و شرکت‌هایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به بهبود وضعیت محیطی و اجتماعی می‌پردازند، سرمایه‌گذاری کنند این بازارها معمولاً شرکت‌ها و ارائه‌دهندگان خدماتی را که در زمینه‌هایی نظیر انرژی تجدیدپذیر، بهره‌وری انرژی، حفظ منابع آب، مدیریت پسماندها، حقوق کارگران، تنوع فرهنگی، حقوق بشر و سایر مسائل مرتبط فعالیت می‌کنند، در بر می‌گیرد این بازارها از طریق ارائه سرمایه‌گذاری‌های پایدار، ابزارهای مالی پایدار و معیارهای ارزیابی پایداری، تشکیل شده‌اند مثلاً سرمایه‌گذاری‌های پایدار معمولاً شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری اخلاقی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری پایدار و صندوق‌های سرمایه‌گذاری اجتماعی است بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته‌اند و از طریق تأمین منابع مالی برای پروژه‌ها و شرکت‌های پایدار، نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا می‌کنند این بازارها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا به عنوان عوامل تغییر اجتماعی و محیطی، از طریق سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها و شرکت‌های پایدار، تأثیر مثبتی را تحت عنوان سرمایه‌گذاری اخلاقی و پایدار، بر جامعه و محیط زیست داشته باشند

این بازارها یعنی بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا می‌کنند این بازارها از طریق ایجاد تعادل بین عواید مالی و تأثیرات محیطی و اجتماعی، به توسعه پایدار کمک می‌کنند در زیر تعدادی از نقش‌های اصلی این بازارها در توسعه پایدار را بررسی می‌کنیم:
۱. تأمین منابع مالی: بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی، منابع مالی لازم برای توسعه پروژه‌ها و شرکت‌های پایدار را فراهم می‌کنند این بازارها امکان سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مانند انرژی تجدیدپذیر، بهره‌وری منابع، مدیریت پسماندها، محافظت از منابع آب و سایر زمینه‌های پایدار را به سرمایه‌گذاران می‌دهند با تأمین منابع مالی، این بازارها به توسعه پروژه‌ها و شرکت‌های پایدار کمک می‌کنند و امکان رشد و گسترش آن‌ها را فراهم می‌سازند.
۲. تسهیل سرمایه‌گذاری پایدار: بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا سرمایه خود را در پروژه‌ها و شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که به بهبود وضعیت محیطی و اجتماعی می‌پردازند این بازارها با ارائه اطلاعات مربوط به عملکرد شرکت‌ها در زمینه مسائل محیطی و اجتماعی، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را بر اساس عوامل پایداری بگیرند این تسهیل سرمایه‌گذاری پایدار باعث می‌شود تا شرکت‌ها و پروژه‌های پایدار بیشترین حمایت مالی را دریافت کنند و بتوانند به بهترین شکل ممکن تأثیرات محیطی و اجتماعی خود را بهبود بخشند.
۳. تشویق به نوآوری: بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی با ایجاد تقاضا برای تکنولوژی‌ها و نوآوری‌های پایدار، شرکت‌ها را تشویق می‌کنند تا به دنبال راهکارهای جدید و پایدار برای مسائل محیطی و اجتماعی بازارهای مالی پایدار نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا می‌کنند .
۴. تشویق به عملکرد پایدار: بازارهای مالی پایدار از طریق ارزیابی و انتخاب شرکت‌ها بر اساس شاخص‌ها و معیارهای پایداری، تشویق به بهبود عملکرد پایدار آن‌ها می‌کنند. بانک‌ها، سرمایه‌گذاران و سایر اعضای بازار مالی پایدار می‌توانند شرکت‌ها را بر اساس شاخص‌های محیطی، اجتماعی و مدیریتی ارزیابی کنند و اعتبار و سرمایه‌گذاری خود را به شرکت‌های پایدار واگذار کنند.
۵. افزایش شفافیت و گزارشگری: بازارهای مالی پایدار می‌توانند بهبود شفافیت و گزارشگری شرکت‌ها در زمینه عملکرد پایدار را ترویج کنند. ارائه گزارش‌های مالی، غیرمالی و عملکرد پایدار توسط شرکت‌ها به بازار مالی پایدار، اطلاعات لازم را برای تصمیم‌گیری بهتر سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند و اعتماد عمومی را نیز افزایش می‌دهد.
۶. توسعه محصولات و خدمات پایدار: با توجه به تقاضای رو به افزایش برای محصولات و خدمات پایدار، بازارهای مالی پایدار می‌توانند شرکت‌ها را تشویق کنند تا به تولید و ارائه محصولات و خدمات پایدار متمرکز شوند. این تشویق منجر به توسعه فناوری‌های نوین، کاهش اثرات محیطی و اجتماعی می شود

وضعیت بازارهای مالی پایداری محیطی و اجتماعی در ایران همچنان در مراحل آغازین قرار دارد و تاکنون به توسعه کامل نرسیده است اما در سال‌های اخیر، توجه به پایداری محیطی و اجتماعی در ایران افزایش یافته و تلاش‌هایی برای ایجاد بازارهای مالی پایدار در کشور در حال انجام است.

در حوزه پایداری محیطی، در ایران تلاش‌هایی برای توسعه هر چه بیشتر بازار اوراق قرضه سبز (Green Bonds) صورت گرفته است اوراق قرضه سبز، ابزارهای مالی هستند که برای تأمین منابع مالی برای پروژه‌های محیطی استفاده می‌شوند در سال ۲۰۱۷، اولین اوراق قرضه سبز در ایران صادر شد و از آن پس، تعدادی از بانک‌ها و سازمان‌ها در ایران از این ابزار استفاده کرده‌اند اما بازار اوراق قرضه سبز در ایران هنوز در مراحل نخستین و چشم‌انداز آن برای توسعه بیشتر نیاز به تداوم تلاش‌ها دارد در حوزه پایداری اجتماعی نیز، توجه به این مسئله در ایران در حال افزایش است اخیراً شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ در ایران تلاش می‌کنند تا مسئولیت اجتماعی خود را تقویت کنند و از طریق انجام پروژه‌ها و فعالیت‌های اجتماعی، تأثیر مثبتی بر جامعه داشته باشند اما هنوز بازارهای مالی پایداری اجتماعی در ایران به صورت رسمی تشکیل نشده‌اند و نیاز به توسعه بیشتر دارند به طور کلی، می‌توان گفت که در ایران توجه به پایداری محیطی و اجتماعی در حال افزایش است و تلاش‌هایی برای ایجاد بازارهای مالی پایدار در حال انجام است هرچند که هنوز این بازارها در مراحل نخستین قرار دارند و نیاز به توسعه و تقویت بیشتر دارند اما با توجه به آگاهی بیشتر مردم و تمایل به پایداری، امیدواریم که بازارهای مالی پایدار در ایران در آینده نزدیک رشد و توسعه بیشتری داشته باشند